روز معلم مبارک

تعلیم و تعلم از شئون الهی است و خداوند، این موهبت را به پیامبران و اولیای پاک خویش ارزانی کرده است تا مسیر هدایت را به بشر بیاموزند و چنین شد که تعلیم و تعلم به صورت سنت حسنه آفرینش درآمد.

انسان نیز با پذیرش این مسئولیت، نام خویش را در این گروه و در قالب واژه مقدس «معلم» ثبت کرده است. معلم، ایمان را بر لوح جان و ضمیرهای پاک حک می کند و ندای فطرت را به گوش همه می رساند. همچنین سیاهی جهل را از دل ها می زداید و زلال دانایی را در روان بشر جاری می سازد

دغدغه معلم همیشه این است که حیات بشر، بر مدار ارزش ها و کرامت انسانی بچرخد و شناخت خدا و مکتب و دین، همت اساسی آدمی باشد و هیچ بیگانه ای را مجال تجاوز به فرهنگ ارزشی دین و میهن فراهم نیاید.

در این مسیر خطیر، بزرگانی گام نهاده اند که نامشان بر تارک زمان می درخشد. علامه شهید استاد مرتضی مطهری (رحمه الله) از همین طایفه مقدس است که در سنگر تعلیم و تعلم، به قله های رفیعی دست یافت تا آنجا که معمار انقلاب اسلامی ـ که خود معلمی بزرگ است ـ همه آثارش را مفید می داند و بهره برداری از آنها را سفارش می کند ...

مفهوم علم

ـ امروزه در زبان پارسی و عربی کلمه «علم» به دو معنای متفاوت بکار برده می شود.

1- معنای اصلی و نخستین علم، دانستن در برابر ندانستن است. قرآن کریم به این معنا اشاره دارد که  « هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون» «آیا یکسانند آنان که می دانند و آنان که نمی دانند.» (زمر/ 9)از این منظر به همه دانستنیها صرف نظر از نوع آنها علم گفته می شود مطابق این معنا، اخلاق، ریاضیات، فقه، ‌دستور زبان، مذهب، زیست شناسی و نجوم همه علم اند... کلمه  Knowledge در انگلیسی و Connaissance  در فرانسه معادل این معنا علم اند.

2-کلمه علم در معنای دوم منحصراً به دانستنی هایی اطلاق می شود که بر تجربه مستقیم حسی مبتنی باشند... علم در این جا در برابر همه دانستنیهایی قرار می گیرد که آزمون پذیر نیستند. اخلاق (دانش خوبی ها و بدیها) متافیزیک (دانش احکام و عوارض مطلق هستی) عرفان (تجارب درونی و شخصی) منطق (ابزار هدایت فکر) فقه، اصول، بلاغت، و ... همه بیرون از علم به معنای دوم آن قرار می گیرند و همه به این معنا غیر علمی اند کلمه SCIENCE در انگلیسی و فرانسه معادل این معنا علم اند.

دیده می شود که علم در این معنا بخشی ازعلم به معنای اول را تشکیل  می دهد و به سخن دیگر علم تجربی نوعی از انواع دانستنیهای بسیاری است که در اختیار بشر می تواند قرار گیرد. رشد علم به معنای دوم عمدتا از آغاز دوره رنسانس به بعد است در حالیکه علم به معنای مطلق آگاهی (معنای اول) تولدش با تولد بشریت هم آغاز است. آیه قرآنی «خلق الانسان علمه البیان» (خداوند رحمن انسان را آفرید و بیان را به وی تعلیم داد/ رحمن/4و3) بهترین موید این معناست.
 

 معنای عالم  باتوجه به دو تعریف از علم

ـ در نگاه اول به علم که نگاه ترکیبی به معرفت است خداوند معلم اول و پیامبر معلم ثانی است چرا که پس از تعلیم آدم توسط خداوند دستور «قال یا آدم اننبئهم باسمائهم» (ای آدم ملائکه را به این اسماء آگاه ساز/ بقره 33) آدم علیه السلام داده شده این بدان جهت است که اساساً هدف آفرینش انسان با علم و معرفت پیوند ناگستنی دارد در بیان رسا و جامع سید شهیدان امام حسین (ع) این معنا به خوبی  روشن است  که: «ما خلق العباد الا لیعرفوه،‌ فاذا عرفوه عبدوه» (بندگان را نیافرید مگر برای آن که او را بشناسند پس چون او را شناختن عبادتش خواهند کرد. ـ در این معنا هدف از ارسال معلم ثانی ارائه معرفتی است که انسان بواسطه آن به عبادت  می رسد «هو الذی بعث فی الامیین رسولاً منهم تیلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب  و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین» (اوست خدایی که پیامبر بزرگوار از میان شان  برانگیخت تا بر آنان آیات وحی را تلاوت کند و آنان را پاک سازد و شریعت کتاب و حکمت الهی  را بیاموزد که پیش از این همه در ورطة جهالت و گمراهی بودند (جمعه/2) در این آیه همه علوم از جمله بیان، اخلاق،‌ تعلیم کتاب و حکمت، برای رهایی از گمراهی  و یافتن راه هدایت (عبادت) توسط پیامبر (ص) معرفی شده است. ـ در نگاه دوم که نگاه تفکیکی به شاخه ای معرفت است. معلم اول ارسطو است چرا  که «وی نخستین واضع علم منطق بود ... و راه دلیل و برهان منطقی را باز نمود و معلم ثانی نیز ابونصر فارابی است  بخاطر آنکه او اول بار کتب  حکمت یونانی را  که  ارسطو و غیره تحریر کرده اند از یونانی به عربی ترجمه کرد و تعلیم داد....
 

ارزش و مقام معلم
شرافت و مرتبت معلم زمانی اهمیت دارد که بتواند شان خداوند و پیامبران را در  وجود خود محقق سازد و پیوند انسان به هدف متعالی خلقت یعنی عبادت را برقرار سازد. لذا در این تعریف شهید مرتضی مطهری یکی از آن معلمان راستین است که اولاً با نگاه  ترکیبی  به همه معارف بشری نظر می کند و ثانیا  تمامی تلاشهای علمی و عملی را  مقدمه ای برای عبادت می داند و در این راه به مرحله سوم دینداری راه می یابد و  با شهادت، عبادت عملی و علمی خود را کامل می سازد. خداوند را می خوانیم که او  رابا سالار و سرور شهیدان امام حسین (ع) محشور سازد.

هنر معلمی:

معلمی شغل و حرفه نیست، بلکه ذوق و هنر توانمندی است معلمی در قرآن به عنوان جلوه ای از قدرت لایزال الهی نخست ویژه ذات مقدس خداوند تبارک و تعالی است. در نخستین آیات قرآن که بر قلب مبارک پیغمبر اکرم (ص) نازل شد، به این هنر خداوند اشاره شده است:

اقرا باسم ربک الذی خلق، خلق الانسان من علق، اقرأ و ربک الاکرم، الذی علم بالقلم، علم الانسان ما لم یعلم. (علق: 1ـ 5)

بخوان به نام پروردگارت که جهانیان را آفرید. انسان را از خون بسته سرشت بخوان ! و پروردگارت کریمترین است همان که آموخت با قلم، آموخت به انسان آنچه را که نمی دانست.

در این آیات خداوند، خود را «معلم» می خواند و جالب این که معلم بودن خود را بعد از آفرینش پیچیده ترین و بهترین شاهکار خلقت، یعنی انسان آورده است.

مقام معلم بودن خدا، بعد از آفرینش قرارداد. نوعی انسانی را که هیچ نمی دانست، به وسیله قلم آموزش داد که این از اوج خلاقیت و هنر شگفت خداوند در امر آفرینش حکایت دارد:

چو قاف قدرتش دَم بر قلم زد              هزاران نقش بر لوح عدم زد

از این رو، می توان گفت که هنر شگفت معلمی از آن خداوند عالم است.

شهید ثانی رحمت الله درباره هنر معلمی خداوند می فرماید:

خداوند از آن جهت به وصف (اکرمیت) و نامحدود بودن کرامتش، توصیف شد که علم و دانش را به بشر ارزانی داشته است. اگر هر مزیت دیگری، جز علم و دانش، معیار فضیلت به شمار می رفت، شایسته بود همان مزیت با وصف (اکرمیت) در ضمن این آیات همراه و هم پا گردد و آن مزیت به عنوان معیار کرامت نامحدود خداوند به شمار آید. کرامت الهی در این آیات با تعبیر «الاکرام» بیان شده است. چنین تعبیری می فهماند که عالی ترین نوع کرامت پروردگار نسبت به انسان با والاترین مقام و جایگاه او، یعنی علم و دانش هم طراز است.

به همین جهت امام خمینی (ره) می فرمود:

معلم اول خدای تبارک و تعالی است ..... به وسیله وحی؛ مردم را دعوت می کند به نورانیت؛ دعوت می کند به محبت؛ دعوت می کند به مراتب کمالی که از برای انسان است.

داستانی زیبا از رابطه شاگرد و معلم:

بهترین نوع این رابطه که سرشار از ادب و فروتنی است، در داستان حضرت موسی (ع) به عنوان شاگرد و حضرت خضر (ع) در مقام معلم ـ نمود دارد. موسی (ع) مأمور شد تا از بنده ای صالح به نام خضر (ع) کسب علم کند. قرآن آغاز گفت و گوی این معلم و شاگرد را این چنین بیان می کند:

قال له موسی هل اتبعک علی ان تعلمن مما علمت رشداً * قال انک لن تستطیع معی صبراً * و کیف تصبر علی ما لم تحط به خبراً * قال ستجدنی ان شاء الله صابراً و لا اعصی لک امراً * قال فان اتبعتنی فلا تسئلنی عن   شی ءٍ حتی احدث لک منه ذکراً. (کهف: 66 ـ 70)

موسی به او گفت: «آیا از تو پیروی کنم تا از آنچه به تو تعلیم داده شده که مایه رشد است به من بیاموزی؟ گفت : «تو هرگز هم پای من نمی توانی صبر کنی و چگونه در مورد چیزهایی که از آن شناخت نداری، شکیبایی می کنی؟» گفت: «اگر خدا بخواهد، مرا شکیبا خواهی یافت و در هیچ کاری نافرمانی تو نمی کنم». گفت: اگر به دنبال من آمدی، چیزی از من مپرس تا خودم از آن با تو سخن بگویم.»

معلم در کلام امام خمینی (ره):

نقش معلم در جامعه، نقش انبیاست؛ انبیا هم معلم بشر هستند.

تمام ملت باید معلم باشند؛ فرزندان اسلام تمام افرادش معلم باید باشند و تمام افرادش متعلم.

معلم در سخنان مقام معظم رهبری:

دست توانای معلم است که چشم انداز آینده ما را ترسیم می کند.

اگر می بینید که امیرمؤمنان، مولای متقیان علی (ع) می فرماید: «من علمنی حرفاً فقد صیرنی عبداً؛ هرکس چیزی به من بیاموزد، مرا غلام خویش کرده است.» این بیان برای ما درس است تا معلمان، قدر خود را بدانند و تشخیص دهند که چقدر، وجود آنها در سرنوشت یک ملت مؤثر است.

معلم در کلام استاد مطهری:

معلم باید نیروی فکری متعلم را پرورش دهد و او را به سوی استقلال رهنمون شود. باید قوه ابتکار او را زنده کند؛ یعنی در واقع، کار معلم آتش گیره دادن است. فرق است میان تنوری که شما بخواهید آتش از بیرون بیاورید و در آن بریزید تا آن را داغ کنید و تنوری که در آن هیزم و چوب جمع است و شما فقط آتش گیره از خارج می آورید و آن قدر زیر این چوب ها و هیزم ها قرار می دهید که اینها کم کم مشتعل شود.

مقام معلم

 می توان در سایه آموختن                          گنج عشق  جاودان اندوختن

اول از استاد، یاد آموختیم                           پس، سویدای سواد  آموختیم

از پدر گر قالب تن یافتیم                             از معلم جان روشن   یافتیم

ای معلم چون کنم توصیف تو                      چون خدا مشکل توان تعریف تو

ای تو کشتی نجات روح ما                         ای به طوفان جهالت نوح  ما

یک پدر بخشنده آب و گل است                    یک پدر روشنگر جان و دل است

لیک اگر پرسی کدامین برترین                     آنکه دین آموزد و علم  یقین

                                                                                         استاد حسین شهریار       

                                                                                                                                    نقل از http://www.irib.ir/

صد حکایت تربیتی

صد حکایت تربیتی http://www.al-shia.com/html/far/books/akhlaqh/sad_hkayt/fehrest.htm

17 نکته مدیریتی

17 نکته مدیریتی

1- در اشخاص میل به کار کردن را پدیدآورید.

باید سعی کرد که مردم با رضا و رغبت و خود کارانه به دنبال کارها بروند در حقیقت، رییس یک سازمان نباید نقش راننده را به عهده بگیرد. بلکه باید به رهبری بپردازد و نه اینکه با استفاده از قدرت اداری ،کارمندان را به کار وادارد که این تلاشی زودگذر خواهد بود . اما اگر رهبری به وجهی صحیح اعمال شود و مجریان به طیب خاطر از او پی روی کنند ، هدف مشترک و رضایت خاطر ، موجب تحرک و خودکاری میشود. البته راههای مختلفی برای این کار وجود دارند که     به آن "فروش عقاید " میگویند . یعنی اینکه رهبر برای عقیده خود خریدار دست  .

2- مستمع خوبی باشید.

گفته اند: "مستمع صاحب سخن را بر سر ذوق آورد "، رهبر با انگشت گذاشتن روی نقاط ضعف یا قوت اشخاص و با توجه به شخصیت آنان می تواندآنها را تهییج کند که آزادانه گفت و گو کنند و سپس با کمال علاقه شنونده ی با حوصله و علاقه مندی برای شنیدن سخنان ایشان باشد.
باید که مدیران با سکوت و حوصله گفته ها را به گوش جان بپذیرند واز اعمال قدرت و سلطه جویی در بحث خودداری کنند. مثلا اگر هر دو باهم شروع به سخن کردند آن که به زیر دستان را بر خود مقدم بدارد.
3- به طور خصوصی انتقاد کنید.

هرگز از کارمندان در حضور دیگران وبه ویژه در نزد زیردستان او انتقاد نکنید که طبعا ایجاد مقاومت و ناراحتی میکند. که گفته اند:نصیحت (انتقاد)در پیشروی دیگران حکم سرزنش را دارد.

4- هرکسی که کاری را به پایان رسانید باید شخصا پاداش کارش را بگیرد.

اگر قرار شود که مدیر نتیجه ی کارو تلاش زیردستان را به حساب خود بگذارد همه نوآوریها از میان میرود و قبول مسئولیت به دشواری صورت میگیرد.دادن اعتبار به اشخاص در ازا زحمتهایی که کشیده اند مالاً پاداشی است که برای رهبری که چنین محیط سازنده ای را به وجود آورده است.

 

 5 - علاقه مندی خود را به کار زیردستان نشان بدهید.

در حقیقت باید دانست که درک "بنی آدم اعضای یک پیکرند" و علاقه مندی به کار زیردستان ، یکی از اصل های اولیه انسانی ، برخورد گرم ، خواندن اشخاص با اسم کوچک و با تظاهرات دوستانه ، مثل پیوستن به جمع همکاران فرودست به هنگام صرف نهار و پرس جو کردن از طرز کار ایشان و حتی تکرار مطالبی از قبیل : " فلانی واقعاً کارت جالب است ، می بینم که با تلاشی که می کنی خسته شده ای ، چطور است فردا کمی استراحت کنی ؟ " موجب می شود که کارمند به خود ببالد که کارش خیلی مهم است و راهبر سازمان با دیده ای باز و ضمیری روشن در کارها نظارت دارد و فارغ از سلامت جسم و روح زیردستان نیست.

6- میل باطنی خود را به صورت پیشنهاد عرضه کنید.

به جای تحکم صریح و مستقیم ، میل باطنی خود را به صورت غیر مستقیم ظاهر کنید. مثلاً وقتی بگویید به نظر شما بهتر نیست که کار به این صورت باشد؟ ان وقت مطمئن باشید که مخاطب نه تنها متوجه منظور شما نخواهد شد ، سهل است که با علاقمندی و رغبت ، آن را خواهد پذیرفت و حتی از آن حمایت خواهد کرد.

7- وقتی پیشنهادی دارید و یا حتی دستوری می دهید، باید مطمئن باشید که دلایل آن را نیز می توانید

ابراز بدارید.

طبیعت آدمی این است که همیشه دوست دارد پیش از آن کاری را صورت بدهد ، از " چرایی " آن آگاه باشد، باید یه صورت شفاهی یا کتبی علت را گوشزد کرد.

8- نظریه های دیگران را در طرح ها و نقشه هایتان دخالت بدهید.

پیش از اینکه طرح های شما اجراء شود ، بهتر است که با زیردستان مشورت کنید و با جلب نظر آنان به آنها نشان بدهید که آنها هستند که نقش عمده را در اجرای طرح ها به عهده دارند، وقتی که پنین شد ، طبیعتاً خود را مسئول دانسته و پیروی و یا شکست طرح ها را مربوط به خود خواهند دانست ، ضمن اینکه در این گونه رایزنی ها ، چه بسا اندیش ه های نو و سودمندی که با تجلی خود ، موجب قوام و دوام طرح ها می گردند.

9-زیردستان را احترام کنید.

همه کس و به ویژه جوانان که تازه پا به پای عرصه پرکشاکش زندگی اجتماعی گذرانده اند دوست دارند که مورد احترام قراربگیرند ، تشکر از زیردستان و محترم شمردن غرور و شخصیت آنها ، ساده ترین و کم هزینه ترین راه جلب مشارکت صمیمانهء آنها است.

10- در کردار و رفتارتان پایدار باشید.
رهبری که زیردستان را تخطئه می کند و موجب می شود که در لاک خود فرو رفته و از هر نوع اظهار وجودی خودداری کنند، هرگز نمی تواند از پشتیبانی زیردستان برخوردار شده و مورد اعتماد آنها باشد ، کارکنان از رهبرانی قلباً پیروی می کنند که رفتارشان قابل پیش بینی باشد و عکس العمل هایشان روشن ، تا قادر باشند با هر وضعیتی روبه رو شوند.تلون مزاج و چند چهرگی ، خطر و آفت بزرگ رهبری است.
11- نشان بدهید که به زیردستان اعتماد کامل داریدوآنها به بهترین وجهی کار خود را می کنند.

وقتی که زیردست حس می کند که به او اعتماد هست و بالادست او را عنصری مفید می داند ، از لحاظ روانی برای قبول مسئولیت آماده تر خواهد بود.

12-از زیردستان بخواهید که در صورت نیاز، بدون هیچ بیم و تردیدی برای مشورت خواهی و کمک به شما مراجعه کنند.

نتیجه چنین رفتاری تعلق خاطر زیردستان به شما خواهد بود که با آزادی کامل نظرها و پیشنهادهای خود را ابراز بدارید.

13- وقتی اشتباهی می کنید باید با کمال شهامت و از روی صداقت به اشتباه خود اقرار کنید.

بدیهی است که چنین حرکتی به زیردستان شوق و شهامت و تقوا می آموزد و محبت آمیخته با احترامی را در دلهایشان زنده می دارد.

14- باید به ضعیف ترین پیشنهادها هم توجه کرد.

ممکن است عقیده ای بسیار جالب و عالی به نظر برسد.پذیرش چنین عقیده ا ی دشوار نیست، اما رهبر شایسته کسی است که به نظرهایی که حتی خنده دار هم باشند ، عطف توجه کند، چون ممکن است که همین عقیده ساده و ضعیف ،وقتی که بیش تر مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت ، نتیجه های مفیدی در برداشته باشد.

15- از ناراحتی و چهره های درهم و اخم آلود زیردستان ناراحت نشده و درصدد مقابله به مثل نباشید.

چون حتی در بهترین شرایط کار و بهترین نوع رهبری هم ، گاهی انسانها گرفته به نظر می رسند.باید رهبران بکوشند که در ریشه این ناراحتی ها را کشف کرده و از میانشان بردارند نه اینکه در مقام رویارویی و مقابله به مثل برآیند.

16- در فرصتهای مناسب به زیردستان نشان دهید که کارشان بسیار مهم است و در بقاء و کارایی سازمان ، نقش عمده ای دارند.

طبیعت آدمی این نیست که همیشه گمان می کند که کارش مهم است ، لذا گاه وبی گاه باید به زیردستان پرداخت و اهمیت کارشان را باد آورد تا غرورشان پا برجا بماند.

17-به زیردستان اجازه و فرصت دهید تا درتصمیم گیری ها مشارکت جسته و سهمی داشته باشند.

چون احساس خواهند کرد که در سازمان ، نقش و اهمیتی دارند که بدون مشارکت ایشان هرگز چنین تصمیم مهمی گرفته نمی شد. در نتیجه ، انگیزه و پشتیبانی از تصمیم گرفته شده به وجود می آید.

منبع : سایت جامع مدیریت ایران

http://www.iranmanagement.net

ولادت با سعادت حضرت محمد(ص) وامام صادق (ع) مبارک باد

حضرت محمد ( ص ) می آید ، تا پنجره های گشوده به روی «شب» و «شک» و «شیطان» را ببندد و درهایی را ، فرا روی مردم ، به روی  «روز» و «یقین» و «رحمان» بگشاید .

می آید تا دستهای بسته را باز کند، گامهای خسته را به آسایش برساند ، پاهای دربند را برهاند ، گردنهای گرفتاران را از زنجیرهای گران آزاد کند ، محرومان موحد را علیه مترفین «شک مدار» بشوراند ، «سبطیان» را بر ضد «قبطیان» بر انگیزد و از آنان ، «موسی» هایی فرعون ستیز بسازد .

می آید تا دیده های کور را بینا سازد ، خفتگان را بیدار کند ، بندگان «دنیا» را ، سروران «آخرت» نماید ، افق های دوردست تری را در چشم انداز کوته نظران «نقد اندیش» و «نزدیک بین» به تماشا بگذارد.

می آید از دیار یار و کوی وحی می آید ، از سوی خدا می آید ،  با دروازه هایی از علم و عرفان  و مرجانهایی از آیه و سنت .

می آید ، تا درد «جهل» را با داروی «حکمت» درمان کند . تا بیماری شرک را با پیام توحید شفا بخشد . تا مردم را از«ستم ادیان» تحریف شده ، به «عدل اسلام» کشانده و از « اطاعت مخلوق» به « طاعت خالق» دعوت کند...

مدرسه بدون کیف

برای توسعه کشور باید بفهمیم آموزش ابتدایی و راهنمایی تا چه اندازه مهم هستند، این آموزش ها باید جدی گرفته شوند و برای آنها معلمان ویژه تربیت شود، باید فضاهای زیبایی برای این مدارس طراحی کرد و مدیریت آنها را به افراد آگاه، بصیر و باتجربه سپرد. این گفته به نقل از مرحوم دکتر حسین عظیمی به خوبی اهمیت و جایگاه مدارس پایه یا مقاطع ابتدایی و راهنمایی را نه تنها در سرنوشت تحصیلی فرد، بلکه در کلیت توسعه یافتگی یا عقب ماندگی یک جامعه نشان می دهد.قاعدتا در این مقال کوتاه و نیز در هیچ نوشته و روزنامه ای دیگر نمی توان تمامی زوایای این بحث را شکافت.اما میزان اهمیت آن با توجه به شکل گیری مفاهیم جدیدی همچون مدرسه بدون کیف ، دانش آموز محوری و فضای آموزشی به ناچار ما را بر آن می دارد تا گوشه ای ازموضوع را به مدد کارشناسان مسائل آموزشی حلاجی کنیم.
تاثیر نقش خانه و مدرسه بر کیف
مدرسه بدون کیف یکی از آن مفاهیمی ست که در کشورهای توسعه یافته به عنوان راهبردی آموزشی درحال اجراست و نیز کشورهایی که طی سالهای اخیر چرخش چرخ های توسعه را شتابی مضاعف بخشیده اند، این سیاست کلان آموزشی را با جدیت دنبال کرده اند تا آنجا که اکنون کشوری مانند ترکیه، مدرسه بدون کیف را مهمترین سیاست آموزشی خود در مقاطع ابتدایی و راهنمایی می داند.
در مفهوم مدرسه بدون کیف چند موضوع به صورت توامان مطرح هستند:
الف: تفکیک نقش دو نهاد خانواده و مدرسه: حسین گل محمدی - کارشناس مسائل آموزشی و اجتماعی - در این رابطه می گوید: اگر ما دقیق به نقش های متفاوت مدرسه و خانواده توجه نداشته باشیم، این نقش ها در هم تداخل پیدا کرده و علاوه بر ایجاد مشکلات برای خود دانش آموز، مدرسه و خانواده را هم در برابر شکل ایفای نقش با مشکل مواجه خواهد کرد. مدرسه بدون کیف اگرچه بالا رفتن تکنولوژی آموزشی را به عنوان مهمترین پارامتر پیش روی ما قرار می دهد، اما معانی دیگری هم در این موضوع نهفته که اتفاقا آنها مهمترند. مدرسه بدون کیف به ما می گوید دانش آموز دفتر مشقش را به خانه نمی آورد و والدین او هم به ناچار وارد پروسه آموزش اجباری مجدد نمی شوند، در واقع الان والدین در کشور ما با به مدرسه رفتن فرزندانشان مجددا پا به پای آنها درس می خوانند و بخشی از نقش معلم و نیز بخشی از نقش دانش آموز را همراه با نقش پدری و مادری همزمان بر عهده می گیرند. یادم می آید سالهای گذشته که ما مجبور بودیم به جای بچه ها مشق بنویسیم، می گفتند که در کشورهای توسعه یافته دانش آموزان کیف هایشان را در مدرسه جا می گذارند و به خانه برمی گردند و وقتی خانه هستند به هیچ وجه به درس و مشق فکر نمی کنند، اما حالا اساسا مدرسه بدون کیف مطرح است که علاوه بر این تفکیک نقش، میزان گسترش تکنولوژی آموزشی را هم نشان می دهد.
ب: مدرسه پیشرو: مدرسه پیشرو یکی دیگر از سویه های مفهوم مدرسه بدون کیف است که به دو موضوع تکنولوژی آموزشی و محوریت نیازهای دانش آموز قابل تفکیک است. گل محمدی در این باره می گوید: وقتی از تکنولوژی آموزشی حرف می زنیم ناخودآگاه همه به یاد استفاده از رایانه می افتند، اما واقعیت این است که تکنولوژی آموزشی صرفا به این معنا نیست، بلکه این مسئله ابعاد گوناگونی دارد که شیوه تدریس، طراحی متون و مواد آموزشی و... را در بر می گیرد. به اعتقاد من طی سالهای اخیر قدم های مثبت و موثری در زمینه ورود تکنولوژی آموزشی به مدارس برداشته شده یعنی رایانه های زیادی تحت عنوان آزمایشگاه رایانه وارد مدرسه ها شده، چهره ظاهری متون آموزشی تغییر کرده، معلمان بیش از پیش زیر ذره بین هستند و به همین جهت مجبورند تا به روش های نوین آموزش مجهز شوند و...، اما فکر می کنم در مورد توزیع امکانات، رفتار صحیح با امکانات و مدیریت آنها هنوز با مشکلات جدی روبه رو هستیم .با توجه به این اظهارنظر در یک تحلیل کلی می توان گفت: تنها راه رسیدن به توسعه فراگیر و همه جانبه، تصحیح نظام آموزشی و بویژه ساماندهی آموزش های پایه است. حال برای آنکه بتوانیم بدرستی آموزش پایه ای را متحول کنیم، محتاج تکنولوژی به روز آموزشی هستیم، اما در جهت تحقق این هدف، صرفا با نو کردن چهره آموزش نمی توان تمامی راه را رفت، بلکه مدیریت عناصر و مظاهر نوین آموزشی خود بخش مهمی از ماجراست که در آن کنترل و مدیریت مالی، بازاندیشی در اهداف آموزشی، بالا بردن سطح دانش معلمان و مدیران و... اهمیت خواهد داشت؛ موضوعی که امروزه یکجا در مفهوم مدرسه بدون کیف جمع است .
دانش آموز محوری
دانش آموز محوری نیز یکی از مفاهیم پایه ای نظام های آموزشی نوین است که در یک تعریف، این مفهوم هم در بحث مدرسه بدون کیف می گنجد به این معنا که امروزه دیگر نیاز های کودکان و همچنین نیاز هایی که آنها در سالهای آتی در برخورد با مناسبات اجتماعی و زندگی فردی پیدا خواهند کرد، محور آموزش قرار می گیرد.
دکتر حمید نوری - کارشناس مسائل تربیتی و اجتماعی - در این رابطه می گوید: منظور از دانش آموز محوری جابه جایی با معلم محوری نیست، چرا که در نظام آموزشی به همان میزان که معلم محوری مخرب می تواند باشد، دانش آموز محوری هم مخرب است. معلم محوری در سالهای نه چندان دور آموزشی، خواست معلم و سلیقه او در نحوه آموزش و همچنین میزان دانش او را محور و معیار آموزش قرار می داد .
پس از آن، عده ای فکر کردند که باید از این رویکرد گریخت و تا حد امکان به کودکان بها داد، ولی افراط در این موضوع هم این خطر را در پی داشت که تا حدودی منطق محوری و توجه به نیاز های واقعی دانش آموز از بین برود و بهانه های کودکانه را جایگزین آن کند، بنابراین در دانش آموز محوری این خواست کودکان نیست که سرنوشت آموزش را رقم می زند، بلکه شناخت از نیازهای اوست که در اولویت قرارمی گیرد.
یکی از مصادیق مهم و شاخصه های اصلی دانش آموز محوری در نظام آموزشی فرار از انباشت حافظه است. سعید قاسمیان - معاون دفتر امور سلامت و رفاه اجتماعی - در این رابطه اعتقاد دارد: درباره نقش آموزش و پرورش در رشد و توسعه ملی بررسی های فراوانی بویژه از دهه ۱۹۷۰ به بعد انجام گرفته که نتایج این بررسی ها حاکی از آن است در عصر دانایی و دانش کنونی، سرمایه اصلی ملت ها ذخایر فکری آنهاست که در نظام تعلیم و تربیت پرورش می یابد، اما این سئوال مهم مطرح است که کدام آموزش و پرورش و با چه محتوا و روشی دارای چنین آثاری ست؟ ناگفته پیداست نظام آموزش و پرورشی که خلاقیت و ذهن و روحیه علمی و ابتکار و جست و جوگری را پرورش ندهد و تنها روی حافظه تکیه کند و فارغ التحصیلانی به جامعه تحویل دهد که حافظه ای پر مغز دارند ولی مغز فعال و خلاقی ندارند، قطعا جوابگوی کشوری که باید هر چه زودتر عقب ماندگی را با پرورش ذهن ها و مغز ها جبران کند، نخواهد بود.
موضوع حافظه محوری و توجه روی حفظیات، چالشی ست که صاحب نظران روی آن توافق ندارند. برخی پرورش حافظه را سدی در مقابل قدرت تحلیل تصور می کنند و برخی دیگر به عکس، اما برای نگه داشتن جانب احتیاط و نیز رعایت اصل دانش آموز محوری، می توانیم بگوییم نباید از برخوانی اشعار، حفظ کردن واو به واو پاسخ سئوالات و... حالت اجباری به خود بگیرد، چرا که برخی دانش آموزان به شکلی ذاتی چنین کششی را در خود نمی بینند. باید به دانش آموز این فرصت را داد تا با هر روشی که خود می پسندد، مسئله را حل کند چرا که در این صورت نه تنها آموزش را برای او آسان کرده ایم، بلکه موجب بروز راه حل های دیگری هم شده ایم.
فضای آموزشی
یکی دیگر از مفاهیم اساسی آموزش و پرورش نوین تاکید بر فضای آموزشی ست که در ابعاد متفاوتی قابل بحث است. حمید نوری در این باره می گوید: در فضای آموزشی پیش از پرداختن به ظاهر فضا، توجه به نظام سیستماتیک اهمیت دارد. به عنوان مثال در نظریه فضا، همه عناصر درگیر با آموزش در ارتباط با هم معنا پیدا می کنند و هیچ یک نمی توانند حضوری مستقل داشته باشند و اراده خود را تحمیل کنند، در واقع این برآیند کلی کار است که اهمیت دارد .موضوع بعدی این است که فضا رفتار ما را شکل می دهد، یعنی ما اگر بخواهیم که دانش آموزان درس بخوانند و تحلیلی قوی داشته باشند، بیش از اینکه آنها را نصیحت کنیم باید فضا را به شکلی طراحی کنیم که خود به خود برآیند آن درس خواندن باشد.بنابراین می توانیم مفهوم مدرسه بدون کیف را هم نوعی از فضای آموزشی تلقی کنیم که در آن هیچ چیزی حرف اول را نمی زند، بلکه همه چیز دست به دست هم می دهد تا برآیند آن تفکیک نقش دو نهاد خانواده و مدرسه، ارتباط سازنده این دو نهاد، پرورش قدرت خلاقه... و در نهایت توسعه و آبادانی کشور باشد.
سرمایه گذاری آموزشی
مدرسه ها هر چه باشند، نقش غیرقابل انکاری در جامعه بازی می کنند؛ نقشی که با کمی دقت، فردایی روشن تر را رقم می زند و با کمی بی دقتی آینده تیره و تاری را میهمان کشور خواهد ساخت.
برنامه ریزی برای آموزش و فعالیت دانش آموزان در مدارس کار سترگی است که اهالی فن را به دقت بیشتر مجبور می کند؛ دقتی که امروز شاهد بخشی از آن هستیم. بها دادن به کودکان از آغاز ۷ سالگی نوعی سرمایه گذاری ست که سود بیکرانش نصیب همه مان خواهد شد؛ اگر بهای خوبی داده باشیم.نقل ازhttp://www.aftab.ir/news

تشکر

   فرصتی شد در ایام نوروزی از شهرهای مختلف کشورمان دیداری داشته باشیم برای استراحت از خانه معلم دلیجان  پش دانشگاهی ودبیرستان فاطمه زهرا (س ناحیه 3 اصفهان  محمودی یزد کوثر قم استفاده کنیم بدینوسیله از کلیه همکاران بسیار خوبم اداری و آموزشی که زحمات واقعا فراوانی کشیده بودند تشکر میکنم

سال 1385 سالی پربرکت وتوام با موفقیت برایتان باشد.

سال نومبارک

طرح فاوا چیست /قسمت دوم

فناوری اطلاعات در مدرسه و کلاس درس
نظری هم به آمار مدرسه و درس بیندازیم . جدول 3 تعداد کلاس و مدرسه دایر و کالبدی را در سال تحصیلی 80-1381 نشان می‌دهد.

این جدول نشان می‌دهد که در سال 1381 ، جمعاً 133 هزار مدرسه دایر و 84 هزار مدرسه کالبدی در شهرها و روستاهای ایران در خدمت دانش‌آموزان بوده اند ، و این مدارس جمعا 000/126/1 کلاس داشته اند .
برنامه های فناوری اطلاعات در زمینه های زیر در خدمت مدرسه و کلاس قرار می‌گیرد:



الف – مدرسه :
●انجام امور اداری و آموزشی در ارتباط با منطقه آموزش و پرورش و سایر مدارس داخل و خارج کشور ؛
● ارایه خدمات به معلمان و دانش‌آموزان و تبادل اطلاعات بین آنها ؛
●مدیریت مدرسه مبتنی بر اطلاعات و اجرای طرح "مدرسه هوشمند" ( smart school)
ب-کلاس درس:
● ارایه خدمات آموزشی و برنامه درسی با استفاده از فناوری اطلاعات ، و نیز اجرای بخشی از طرح "مدرسه هوشمند"

فناوری اطلاعات و والدین دانش آموزان
در سال 1390 با احتساب 5/1 فرزند مدرسه رو برای هر خانواده ، آموزش و پرورش با داشتن 15 میلیون دانش‌آموز، با حدود 10 میلیون خانوار در ارتباط خواهد بود . خدماتی که والدین دانش‌آموزان از طریق فناوری اطلاعات دریافت می‌کنند، عبارتند از :
● تبادل اطلاعات و نظریات درباره وضعیت تحصیلی فرزندانشان ؛
● کسب اطلاع درباره مقررات آموزشی و برنامه های درسی ، انجام امور اداری و آموزشی که بر عهده والدین گذاشته شده است ؛
● بهره گیری از فناوری اطلاعات برای خود آموزی ، کسب اطلاعات و ...

فناوری اطلاعات و داوطلبان آموزشهای عمومی‌بزرگسالان و آموزش مستمر

در سال 1380 تعداد458 هزار نفر بزرگسال ( شامل 66 هزار نفر در دوره عمومی‌و 392 هزار نفر در دوره متوسطه و پیش دانشگاهی ) در مدارس آموزش و پرورش مشغول تحصیل بوده اند. افزون بر این در همین سال حدود 4/1 میلیون نفر بزرگسال در دوره های مختلف نهضت سواد آموزی شرکت کرده اند . پیشبینی می‌شود که در سال 1390 تعداد بزرگسالانی که خواهان آموزشهای دوره راهنمایی و متوسطه هستند به 4/1 میلیون نفر افزایش یابد ، و تعداد سوادآموزان تکمیلی نهضت سواد آموزی به 400 هزار نفر کاهش یابد.
برنامه های فناوری اطلاعات درزمینه‌های زیر در خدمت بزرگسالان و خواستاران آموزش مستمر قرار می‌گیرد:
● کمک به ارایة خدمات " آموزش از راه دور " ؛
● راه اندازی "مدرسه مجازی"
● بهره‌گیری از فناوری اطلاعات برای خود آموزی، کسب اطلاعات و ...؛

اجرا: آنچه انجام شده ؛ و آنچه انجام خواهد شد .
"برنامه راهبردی توسعه و به کارگیری فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش(فاوا) پنج بخش زیر را در بر می‌گیرد:
1. آموزش
2. محتوا
3. شبکه و سخت افزار
4. سازمان الکترونیک
5. تحقیق و توسعه
در بخشهای بعدی این گزارش ، به تعریف و توضیح این پنج بخش می‌پردازیم ، و نیز به آنچه تا حال به مرحله اجرا درآمده و در آینده ( تا پایان برنامه چهارم توسعه ) اجرا خواهد شد ، اشاراتی خواهیم داشت.

آموزش
برنامه آموزش سه مقوله را در بر می‌گیرد:
1. آموزش سواد عمومی فناوری اطلاعات به معلمان ، مدیران و کارشناسان ؛
2. آموزش سوادو مهارتهای تخصصی به معلمان ، مدیران و کارشناسان ؛
3. دوره های آموزشی یادگیری الکترونیکی (e-learning) ( برای دانش آموزان).
آموزش قلب برنامه های توسعه فناوری اطلاعات در نظامهای آموزشی را تشکیل می‌دهد ، و در دو سطح انجام می‌گیرد:
الف – سواد عمومی فناوری اطلاعات
همه شهروندان عصر اطلاعات به این سطح سواد نیاز دارند، و به آن همانند سه سواد پایه دیگر (خواندن،نوشتن، حساب) توجه خاص می‌شود. بانک جهانی این سواد عمومی اطلاعات را "سوادِ استدلال اطلاعاتی"(Information reasoning) می‌خواند، و یونسکوآن را "سواد اطلاعاتی - ارتباطی" (Information & communication literacy)می‌نامد. رایج ترین استاندارد مورد استفاده دراین سطح سواداخذ"گواهینامه بین المللی کاربری رایانه" (International Computer Driving License = ICDL) است که شامل هفت مهارت اصلی در کاربری رایانه است ( مفاهیم پایه ای فناوری اطلاعات – سیستم عامل و مدیریت فایل ها – صفحه گسترده‌ها – بانکهای اطلاعاتی – اینترنت- پست الکترونیکی- واژه پردازی(.
آموزش این دوره برای همه معلمان ، کارشناسان و دانش‌آموزان به صورت مرحله ای‌آغاز شده ، و در مرحله اول آن در سال 1381-82 حدود 30 درصد دبیران دوره متوسطه (جمعاً 64 هزار نفر )، 50 درصد هنرآموزان هنرستانها ، همه مدرسان تربیت معلم ، و نیمی از کارشناسان ستادی تحت پوشش قرار گرفتند. از آغاز سال تحصیلی 1382-83 این آموزش عمومی در همه رشته های متوسطه اجرا خواهد شد. دوره این آموزش برای معلمان، مدیران و کارشناسان ستادی 130 ساعت است.
در سال 1382 ، 30 درصد دیگر از کارکنان دبیرستانها ( شامل 70 هزار نفر ) وارد این دوره آموزشی می‌شوند و به آموختن هفت مهارت اصلی فناوری اطلاعات می‌پردازند. 10 هزار نفر از معلمان علاقه‌مند دوره راهنمایی نیز این دوره را خواهند گذرانید.

ب-سواد تخصصی فناوری اطلاعات
یک دوره تکمیلی است که با گرایشها و مخاطبان مختلف و به صورت یک رشته "پودمان" های (module) تخصصی تعریف شده است، و افراد با توجه به حیطه کاری و تخصصی خود ، واحدهای آموزشی مناسب را برمی‌گزینند . هدف این دوره استفاده عملی از توانمندیهای فناوری اطلاعات و ارتباطات است. چهار گروه مخاطبان اصلی این دوره هستند :
1-معلمان : این دوره شامل 120 ساعت آموزش است و هدف این است که خروجیهای دوره مقدماتی را برای بهبود کیفیت فرایند یاددهی – یادگیری آموزش دهد . در این دوره ، معلم به "تولید دانش"(Knowledge creation) وبه کارگیری رویکردهای جدید آموزشی،ازجمله"یادگیری مکاشفه‌ای"(discovery learning)، ویادگیری " پروژه – محور" (project-based learning) می‌پردازد ، با محیط شبکه ای آشنا می‌شود ، و با استفاده از توانمندیهای "دنیای شبکه‌ای" (Networking World) انحصار چهار دیواری مدرسه را می‌شکند و با همتایان خود در نقاط مختلف دنیا ، در ارتباط با طرح درس خود و سوالهای خویش به گفت و گو می‌نشیند . دیگر زمان برای او و دانش‌آموزان محدودیتی ایجاد نمی‌کند، و ارتباط بین دانش‌آموزان و معلم – که خود دانش‌آموزاست – موجبات " یادگیری تعاملی " (interactive learning) بیشتر را فراهم می‌آورد. معلم این توان را می‌یابد که "هوشهای چند گانه " دانش‌آموزان را مورد توجه قرار دهد ، و با به کارگیری رسانه های مختلف ، "سبکهای یادگیری" (learning styles) متفاوت دانش‌آموزان را درمد نظر بگیرد، و با مراعات تنوع یادگیری زمینه رشد و شکوفایی استعدادهای فردی مختلف دانش‌آموزان را فراهم آورد. از آغاز سال تحصیلی جاری، درس فناوری اطلاعات در تمامی رشته های دوره دبیرستان آموزش داده می‌شود.
2- کارشناسان: از آنجا که بیشتر کارشناسان حوزه ستادی ، کارهای تخصصی گوناگونی نظیر برنامه ریزی درسی و آموزشی ، راهبری گروههای آموزشی ، اجرای دوره های "آموزش ضمن خدمت " و ... را بر عهده دارند، لازم است که پس از طی دوره سواد عمومی فناوری اطلاعات ، دوره های تخصصی مربوط به حیطه کاری خود را نیز بگذرانند. برای تحقق این منظور ، با استفاده از امکانات دانشگاههای معتبر جهان ، در سال 1382 ، جمعاً 50 کارشناس ستادی ، در دوره های تخصصی شرکت می‌کنند .
3-مدیران: طرح آموزش دوره تخصصی ( برای مدیران مدارس ، مدیران میانی و مدیران ارشد ) در دست تهیه است . این طرح که محتوای آن با استفاده از استانداردهای فنی بین‌المللی " ISTE" در سال 1382 تدوین می‌شود ، در سال 1383 اجرا خواهد شد.
4- مسئولان فناوری مدرسه: از آنجا که در هر مدرسه ای یک سایت رایانه ای ایجاد می‌شود ، نگهداری و پشتیبانی این سایت ( از جهت سخت افزاری و نرم افزاری ) نیازمند یک فرد متخصص از بین کارکنان مدرسه است. دوره تخصصی شبکه و نگهداری سایت در مورد مسئولان فناوری مدرسه تدارک دیده شده ، و در مدارسی که به رایانه مجهز شده‌اند ، به مرحله اجرا درآمده است.
در جدولهای 4 و 5 مشخصات طرحهای "فاوا" در زمینه آموزش و توسعه حرفه‌ای نیروی انسانی آمده است.

محتوا: ( برنامه تهیه و ارایه محتوا در محیط دیجیتال )
یکی از برنامه های اصلی وزارت آموزش و پرورش در سال 1382 ، ایجاد نهضتی برای تولید و ارایه محتوا در محیط شبکه است ، به طوری که بتواند نیازهای مخاطبان مختلف (دانش‌آموزان ، معلمان ، مدیران و والدین ) را از نظر اطلاعاتی ( Information- based) و خدماتی(Service-based) برآورده سازد. سه هدف برنامه تهیه محتوا عبارت است از : اطلاع رسانی ، خدمات رسانی و تهیه منابع درسی و کمک آموزشی . در بخش محتوا سه شاخه زیر پیشبینی شده است:
1. تهیه و تولید نرم افزارهای آموزشی دروس فنی؛
2. ایجاد پایگاههای اطلاع رسانی و خدمات رسانی مدارس ؛
3. نشر الکترونیکی.
یک دوره آموزش30 ساعته برای طراحی وبگاه در مدارس تدوین شده و هم اکنون بسیاری ازمدارس ، حتی در مناطق دور افتاده کشور ، برای خود وبگاه طراحی و راه‌اندازی کرده اند و اطلاعات جالبی را در آن قرار داده اند.
در زمینه نشر الکترونیکی تا کنون برای تولید محتوای 20 درس قرار داد بسته شده است. طراحی خط تولیدکتاب الکترونیکی ( e-book) در سال 1381 به پایان رسید و به زودی برای هر کتاب درسی در مقاطع مختلف یک نسخه الکترونیکی ( یا وب سایت) نیز آماده خواهد شد. در همین شاخه ، به ارایه کلیپ‌های (Clip) صوتی و ویدیوئی و نقاشی متحرک (animation) نیز پرداخته می‌شود . برآورد اعتبار مورد نیاز برای پنج عنوان کتاب درسی در سال 1382 ، حدود 2500 میلیون ریال است که سهم "تکفا" در آن 1500 میلیون ریال و سهم مشارکت وزارت آموزش و پرورش 1000 میلیون ریال پیش‌بینی می‌شود .
"خدمات رسانی " نیز شاخه دیگری از تولید محتوا است. این شاخه در واقع به استفاده از مزیتها و امکانات دولت الکترونیکی ( e- Government) می‌پردازد، وبسیاری از خدماتی را که نیازمند حضور مخاطبان مختلف (و رفت و آمدهای مکرر) است ، به صورت الکترونیکی عرضه می‌کند، از جمله خدمات مربوط به ثبت نام دانش‌آموزان، خریدکتابهای درسی، نقل و انتقال معلمان ، دریافت اطلاعات حقوقی و مزایا ، پیگیری رکود یا پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان از جانب والدین ، و ...؛
دربخش محتوا، می‌بایدبه"طرح ایجادوتوسعه سرویسهای شبکه ملی مدارس( National School Network) اشاره کنیم.هدف اصلی از راه‌اندازی "شبکه مدرسه" (Schoolnet) در هر نظام آموزشی ، ارایه اطلاعات و خدماتی است که مخاطبان آموزش و پرورش در شبکه دسترسی خود به دنبال آن هستند. شبکه ملی مدارس (رشد) دارای لایه های مدرسه ، منطقه ، استان ، مراکز "دیتا" (Data) و پایتخت است. اتصال مدارس و مناطق به این شبکه به صورت مرحله‌ای در حال اجراست. در شبکه ملی مدارس، ایجاد درگاه یا پرتال‌های (Portal) مختلفی برای معلمان ، مدیران و والدین دانش‌آموزان در نظر گرفته شده است .
در پرتال معلمان، آنان در گروهها و انجمنهای تخصصی خود به تبادل اندیشه هاو تجربه های خود در رشته مورد تدریس خود می‌پردازند . در این پرتال ، بخشهایی از قبیل گفت و گو (Chat) ، و تریبون آزاد ( Forum) در نظر گرفته شده است
پرتال مدیران به تبادل اندیشه ها و تجربه های مدیریتی در سطوح مدیر مدرسه، مدیران میانی و مدیران ارشد اختصاص دارد.
مقدمات ایجاد پرتال والدین به پایان رسیده و در سال 1383 به روی شبکه می‌رود .
در جدولهای 6 و 7 به جزئیات برخی از برنامه های تولید محتوا و مراحل اجرایی آنها اشاره شده است .

شبکه و سخت افزار
تحقق همه برنامه هایی که تا حال برشمردیم ، نیازمند شبکه و سخت افزارهای مناسب است . در این زمینه چهار شاخه پیشبینی شده است:
1. تجهیز مدارس به آزمایشگاه رایانه یا سایت رایانه‌ای ]که به صورت شبکه محلی (LAN) به یکدیگر متصل هستند.[
2. اتصال به شبکه مدارس؛
3. امنیت شبکه ؛
4. مدیریت شبکه؛
این بخش پرهزینه ترین بخش برنامه است.
مقدمات تجهیز مدارس به آزمایشگاه رایانه از سال 1380 آغاز شد، و چون ایجاد کارگاهها یا آزمایشگاههای آموزش رایانه در همه مدارس و همه مقاطع تحصیلی به یکباره ممکن نبود ، مقرر شد که در گام اول دبیرستانهای کشور تجهیز شوند. این کار با دوراندیشی و از طریق صرفه جویی در اعتبارات ارزی مربوط به خرید کاغذ برای کتابهای درسی شروع شد، و پس از انتخاب شرکتهای پیمانکار و کارگزار و برگزاری مناقصه بین المللی ، سرانجام به استقرار آزمایشگاههای رایانه در مدارس متوسطه اقدام شد . در سال 1381 ، 50 درصد از واحدهای آموزشی به آزمایشگاه رایانه مجهز شدند که شامل یک "رایانه کارساز " (server) ، و پنج "رایانه کاربر " (client یاstation) می‌شود. در ادامه این طرح 8000 دبیرستان و هنرستان باقی مانده در دوره متوسطه نظری، فنی – حرفه ای و کار و دانش به آزمایشگاه رایانه مجهز می‌شوند. برای هر کدام از این آزمایشگاهها یک چاپگر (printer) ، یک "پویشگر" (scanner) و شبکه محلی (Local Area Network= LAN) در نظر گرفته شده است.
مرحله بعدی در توسعه سخت افزاری، طرح اتصال 13200 دبیرستان به شبکه ملی مدارس کشور است. پس ازطراحی طرح یا نقشه کلی(Plan) شبکه ملی مدارس در سطوح "مراکز دیتا" (Data center) ، سازمانهای آموزش و پرورش استانها یا ستادها headquarters)) متمرکزکننده ها(concentrators) و مناطق مدارس ، اجرای مرحله اول این برنامه در 1200 دبیرستان از شش استان کشور پایان یافت . در نظر است که برای اتمام طرح در کل دوره متوسطه، 12000 دبیرستان باقی مانده نیز به "شبکه ملی مدارس کشور" متصل شوند .
در مرحله اول اتصال به شبکه مدارس، پنج شهر در نظر گرفته شده است . دانشگاه صنعتی شریف ، شرکت مخابرات و بخش خصوصی به عنوان مجری و ناظر در این زمینه به وزارت آموزش و پرورش یاری می‌رسانند . برای حفظ امنیت شبکه از پیمانکاران خارجی نیز استفاده می‌شود.
در جدولهای 8 و 9 به مشخصات و جزئیات طرحهای مربوط به شبکه و سخت افزار اشاره شده است.

پژوهش و توسعه
هدف اصلی این برنامه جلوگیری از راکد ماندن فعالیتها و حفظ ماهیت پویایی فناوری اطلاعات است تا دیدگاهها و عملیات همواره در خط مقدم فناوری روز جهان باقی بماند و "چشم هوشمند " فاوا باشد . وزارت آموزش و پرورش از سه سال پیش به دو رشته "مطالعات تطبیقی " و "مطالعات تحلیلی" پرداخت تا از عملکرد کشورهای پیشرو در توسعه فناوری اطلاعات در زمینه آموزش و پرورش آگاه شود. این مطالعات از جمله شامل موارد زیر بود:
- بررسی رویکرد کشورهای مختلف ( 15 کشور) نسبت به کاربری فناوری اطلاعات در آموزش ؛
- دیدار از پروژه های پیش برنده کشورها در این زمینه (5 کشور ) ؛
- دعوت از کارشناسان خارجی برای استفاده از تجربیات آنان.
در زمینه "مطالعات تحلیلی" ، گروهی از پژوهشگران و استادان دانشگاهها و متخصصان داخلی مامور بررسی وضعیت آموزش کشور و نحوه " مهندسی مجدد " آن با رویکرد به توسعه فناوری اطلاعات شدند. با بهره گیری از مجموعه این مطالعات "سند راهبردی " (استراتژیک ) توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش ایران تدوین شد.
این پژوهشها همچنان ادامه دارد و از جمله توسعه فناوریهای نو ، تاسیس پروژه های نمونه (pilot) و برگزاری کارگاههای آموزشی بین المللی را در بر می‌گیرد.

اتوبوس اینترنتی برای روستا
یکی از پروژه‌های جالب در زمینه پژوهش و توسعه "اتوبوس اینترنتی و مرکز IT در روستاها " است . در این پروژه – که تا حدودی از کشور مالزی اقتباس شده – اتوبوسهایی را به رایانه مجهز می‌کنند و به روستاها می‌فرستند. هر اتوبوس چند روز در روستا توقف می‌کند و در این مدت دانش‌آموزان و نوجوانان امکان می‌یابند که به یاری مربیان با فناوری اطلاعات آشنا بشوند ، برای خودشان "وب سایت" طراحی کنند و. ... در سال 1382 ، قرار است این تجربه در چهار روستای کشور انجام پذیرد. تا سال 1388 ، تعداد این اتوبوسها به 1014 خواهد رسید .

مدرسه هوشمند (smart school)
مدرسه هوشمند در واقع مرحله برتری در کاربری فناوری اطلاعات در نظام آموزش کشور است . مدرسه هوشمند ، مدرسه ای است که مدیریت و کنترل آن مبتنی بر فناوری شبکه و رایانه است و محتوای بیشتر درسهای آن الکترونیکی است ، و نظام ارزشیابی و نظارت آن نیز هوشمند ( الکترونیکی) است.
مدرسه هوشمند "دانش‌آموز– محور " است و در آن معلم نقش هدایتگر را دارد . دانش‌آموز بر منابع موجود در مدرسه یا شبکه های اطلاع رسانی بیرونی نیز دسترسی دارد و در استفاده از منابع برای درسهای خود آزاد است. او از دو نوع محتوا استفاده می‌کند : محتوای الکترونیکی – و محتوایی که معلم تولید می‌کند. ارتباط والدین با این مدرسه "بر خط" (online) است، و از طریق اتصال به وسیله تلفیق کننده یا »مودم« (modem) به رایانه مرکزی مدرسه ، این امکان را دارند که با مدیر یا معلمان مدرسه ارتباط پیدا کنند و از وضعیت تحصیلی فرزند خود آگاه شوند . بانک اطلاعاتی مدرسه باید با استانداردهای روز جهان مطابقت داشته باشد. کتابخانه این مدرسه ، یک کتابخانه الکترونیکی است و دانش‌آموزمی‌تواند به صورت "برخط" (online) از آن استفاده کند. محیطهای گفت و گو ، بحث و پرسش و پاسخ به صورت همزمان و ناهمزمان در این مدرسه فعال است. طبق برنامه تعداد مدارس هوشمند در سال 1388 به 6000 واحد خواهد رسید.





از آنچه گفتیم ، به طور منطقی می‌توان بدین نتیجه رسید که در صورت موفقیت برنامه های در حال اجرا ، و نیز اجرای بموقع برنامه های طراحی و پیش‌بینی شده تا سال 1388 ، نه تنها در مدارس ایران ، بلکه در جامعه ایرانی با تحوّلی تاریخی رو در رو خواهیم شد. دانش‌آموزان و نوجوانان – که موتور محرکة جامعه هستند – از طریق آشنایی با فناوری اطلاعات، این فناوری را با همه پیامدهای آن به درون خانواده‌ها خواهندبرد. پیشبینی این پیامدهای مثبت از هم اکنون بسیار دشوار است ، اما شکی نیست که ما با جامعه‌ای نو و مسایل نو رو به رو خواهیم شد. بجاست که برای وزارت آموزش و پرورش ، در انجام رسالتی که بر عهده گرفته است، آرزوی موفقیت کنیم، و مهمتر از این ، به یاری آن بشتابیم، زیرا جامعه اطلاعاتی تنها به یاری همه نهادها و سازمانها و همه مردم پدید می‌آید. 

برای کسب اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید.

* بخشی از این گزارش حاصل گفت و گویی است با آقای «ابراهیم طلایی» ، مشاور معاون وزیر و مدیر طرح «توسعه فناوری اطلاعات در وزارت آموزش و پرورش ». در تهیه گزارش بسیاری از مستندات مکتوب طرح «فاوا» و نشریات و کتابهایی چند مورد استفاده قرار گرفته است . از یاریهای صمیمانه آقای «محمد وحیدی » -مسئول گروه ارتباطات و هماهنگی طرح «فاوا» - در فراهم آمدن این گزارش نیز سپاسگزاریم.

طرح فاوا چیست ؟

فاوا: راهگشای مدرسه فردا در ایران

جمهوری اسلامی‌ایران مصمم است که به «جامعه اطلاعاتی » بپیوندد ، یعنی جامعه ای که در آن همگان می‌توانند در همة اوقات و همه جا ، به منابع اطلاعاتی و ارتباطی ، با شرایط مساوی ، دسترسی داشته باشند. لازمه این کار توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT) در همه ابعاد است . این فناوری نو ، با رشد و گسترش شتاب آلود خود ، از هم اکنون تمام جنبه‏های زندگی مردم در سراسر جهان را دستخوش تغییر و تحول ساخته است : از روشهای زندگی و زیستن تا شیوه‏های کار کردن و آموزش دیدن . در جامعة اطلاعاتی همة فعالیتها ، از جمله فعالیتهای دولتی ، تجاری و آموزشی به صورت الکترونیکی درمی‏آید؛ فرایندهای اجتماعی نوسازی می‌شود؛ و از این رهگذر جامعه به صورتی بنیادی متحول می‌گردد. جریان فزاینده رشد توسعه اطلاعات و ارتباطات و محصولات و کاربردهای گوناگون آن ، فرصتهای زیادی را برای کشورهای جهان پدید آورده ، و البته فاصله جدیدی را میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به وجود آورده است : فاصله دیجیتالی . اگر این شکاف و فاصله هر چه زودتر پُر نشود ، آن گاه وارد دوران جدیدی از واپس ماندگی خواهیم شد که حتی تصور پیامدهای آن مایه هراس است . موقعیت و وضعیت کنونی چنان حساس است که بالاترین مقام مسئول کشور در طرح «توسعه و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات » ( تکفا) درباره‌آن می‏گوید :
«در این بحران اگر لحظه ای چشمها را ببندیم ، دیگر هرگز باز نخواهیم کرد . مجسمه های یخزده‏ای خواهیم بود از جهل: جهل در مقابل دانشی که دیگران مدتهاست در حال فراگیری آنند؛ وما در سرمای این جهل حتی قدرت بیانِ دردهایمان را هم نخواهیم داشت . »
درعصر اطلاعات ، دانایی رمز بقاست . در جامعه اطلاعاتی یکایک افراد جامعه می‌باید به دانش روز مجهز باشند. دراین زمینه ، همه بخشهای جامعه اطلاعاتی، یعنی دولت، بخش خصوصی ، جامعة مدنی ، رسانه ها ، و .... وظایفی دارند. دانش آموختنی است ، پس نهادهای آموزشی سنگین‏ترین بار را بر عهده می‌گیرند.
وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی‌ایران ، به پیروی از سیاستهای کلان، کشور مصمم است که نظام آموزشی ایران را با امکانات و اقتضاهای عصر اطلاعات سازگار سازد و به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در همة ارکان این نهاد بسیار گسترده بپردازد. این براستی یک رسالت تاریخی است ، و اگر وزارت آموزش و پرورش بتواند در این عرصه موفق شود ، آن گاه می‌توان گفت که بعد از تبدیل نظام آموزش مکتبخانه ای به نظام مدرسه‏ای کنونی، بزرگترین تحول در نظام آموزشی ایران رخ خواهد داد : تحوّلی که در همه نهادهای دیگر جامعه نیز مؤثر خواهد بود. مقدمات این کار سترگ در وزارت آموزش و پرورش فراهم آمده و بسیاری از برنامه ها و طرحهای پیشبینی شده نیز وارد مرحله اجرایی شده است.
گزارش حاضر چکیده ای است از اقداماتی که در چارچوب طرح «توسعه و به کارگیری فناوری اطلاعات در وزارت آموزش و پرورش» (فاوا ) انجام گرفته، یا برای انجام آنها در آینده برنامه ریزی شده است . 

راه دراز و دشوار آینده
دوسه سالی بیشتر نیست که «توسعه و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات »، به مثابه یکی از سیاستهای کلان کشور در راه رسیدن به توسعة پایدار و همه جانبه ، مورد توجه بالاترین مقامات مسئول قرار گرفته است . همین توجه وحساسیت در باره ICT آ‎غاز امید بخشی است . در همین مدت کوتاه نیز در نهادها و سازمانهای مختلف کارهای مثبتی انجام گرفته است. اما براستی ایران ، در قیاس با کشورهای دیگر ، از نظر استفاده از فناوری اطلاعات و به کار گیری آن ، چه مقامی‌دارد؟ براساس نخستین رده بندی جهانی که از طرف « اتحادیه جهانی مخابرات » ( ITU) انجام گرفته ، ایران در میان 178 کشور جهان ، در رده 87 قرار گرفته است .
]برترین کشورها سوئد ، دانمارک و ایسلند هستند . در میان 10 کشور برتر نیز، سه سرزمین آسیایی کرة جنوبی ، هنگ کنگ و تایوان قرار دارند. کشورهایی مثل اردن ، بحرین و بوسنی وضعی بهتر از ایران دارند.[
نتایج این رده بندی جهانی – که خبر آن روز هفتم آذر ماه 1382 اعلام شد – برای ما ایرانیان چندان خوشایند نیست، و نشان می‌دهد که برای رسیدن به معیارهای جهانی در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات ، چه راه طولانی و دشواری در پیش داریم.
در این راه دشوار و دراز ، دشوارترین وظیفه بر عهده وزارت آموزش و پرورش است ، زیرا استفاده از هر فن و دانشی- از جمله فناوری اطلاعات- مستلزم آموزش است ، و در عرصه آموزش، هیچ نهاد دیگری صالحتراز وزارت آموزش و پرورش نیست. همه متخصصان آموزش نیز معتقدند که شیوه های استفاده از فناوری اطلاعات را ، حتی تا پیش از دوران دبستان می‏باید به کودکان بیاموزیم تا بتوانند « شهروند هزارة سوم » باشند .

آرمانها ، هدفها و چشم انداز بلند مدت
همه فعالیتهای مربوط به طرح «فاوا » تحت هدایت و نظارت «شورای رهبری توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش » انجام می‌گیرد. در رأس این شورا وزیر آموزش و پرورش قرار دارد. این وزارتخانه از اوایل سال 1381 ، کار تدوین « برنامة راهبردی توسعه و به کارگیری فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش » را آغاز کرد، و این برنامه در شهریور ماه 1382 آماده شد. ] البته وزارت آموزش و پرورش به کار گیری فناوریهای نو را – از جمله در قلمرو نظام مدیریت اطلاعات – حتی از دوازده سال پیش آغاز کرده بود. در قلمرو آموزش نیز برای استفاده از فناوری اطلاعات اقدامات عملی‌متعددی انجام شده بود ، و به تأیید همة دست اندرکاران طرح «تکفا» وزارت آموزش و پرورش در این زمینه نسبت به نهادها و سازمانهای دیگر ، چند گامی‌جلوتر است. [
در برنامه راهبردی یا «سند استراتژیک فاوا» که بعد از پژوهشها و مطالعات تطبیقی و تحلیلی بسیار تدوین شده، به سه مقوله مهم پرداخته شده است :

1. چشم انداز بلند مدت ( یا : دیدگاه آرمانی)
آرمان اصلی فراهم آوردن محیط «یاد دهی - یاد گیری » مبتنی بر فناوری اطلاعات در جامعه و در نظام آموزش و پرورش است ، به طوری که در این محیط ، همه افراد لازم التعلیم ، با پرورش خلاقیت و تفکر نقادانه ، توانایی کسب دانش و مهارتهای مورد نیاز برای رسیدن به آرمانهای شخصی و تحقق هدفهای آموزش و پرورش را داشته باشد، و در جامعة مبتنی بر دانش و اطلاعات فعالانه مشارکت کنند.
آشکارا پیداست که این دیدگاه آرمانی ، رویکردی جدید به مفهوم آموزش و پرورش دارد. شاید نخستین بار است که در سندی راهبردی ، از ضرورت پرورش «تفکّر نقادانه» ضرورت کسب دانش و مهارت برای نیل به «آرمانهای شخصی » ، و ضرورت «مشارکت فعّال » در جامعه مبتنی بر دانش و اطلاعات ، سخن می‌رود. اینها همه اندیشه های نوی است که نظام آموزش و پرورش مرسوم ما با آنها بیگانه بوده است.
2. مأموریتها
مأموریت اصلی طرح «فاوا» عبارت است از «تحول نظام آموزش و پرورش با استفاده از فناوری اطلاعات». هدف این تحول چیست؟ هدف تحقق شعار «سازمانِ یاد گیرنده – دانش‌آموزپژوهنده» است.
مأموریت آموزش و پرورش تربیت دانش‌آموزان برای ورود به عصر اطلاعات است، و اصلی ترین ویژگی نیروی انسانی در این دوران جدید «پژوهندگی» است . ( مفهومی‌که با نظام آموزشی مرسوم ما اصلا جور درنمی‌آید . ) «دانش‌آموزپژوهنده» انسانی است خلاق که مهارت لازم در آموختن ، درست اندیشیدن ، و به کار گیری منابع برای پویش هدف را کسب کرده است .امروزه شعار تعلیم و تربیت چنین است: « آموختن را باید آموخت».
از سوی دیگر، سازمانی که قرار است «پژوهندگی » را به دانش‌آموزان یاد بدهد ، خود باید «یادگیرنده» باشد . در واقع ، یادگیری وجه مشترک سازمان و دانش‌آموزاست .

3. هدفهای کلّی
برای دستیابی به دیدگاه آرمانی، و نیز برای اجرای مأموریتهای یاد شده، چهار هدف کلّی زیر در نظر گرفته شده است. (نیل به این هدفها با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات میسر است.)


● ارتقای کیفیت یاد گیری – یاددهی
برای رسیدن بدین منظور، دانش‌آموزمحورِ آموزش قرار می‌گیرد؛ هدف آموزش پاسخگویی به نیازهای عصر دانش و اطلاعات است؛ تواناییهای فردی دانش‌آموزمی‏باید به شیوه‏ای شناسایی و هدایت شوند که او بتواند بدین نیازها پاسخ بدهد. برنامه های درسی می‌باید طوری بازنگری شوند که دانش‌آموزبتواند امکان وسیع انتخاب شخصی در زمینه رشته و گرایش تحصیلی و موضوعات درسی را داشته باشد. پژوهشهای دانش‏آموزی به یاری فناوریهای اطلاعات نیز باید مورد توجه و تشویق قرار گیرد.

● برقراری نظام منسجم ارایه خدمات آموزشی
هدف دوم برقراری «نظام منسجم ، هماهنگ و جامع » برای ارایة خدمات آموزشی است. این خدمات ، از یک سو می‏باید با «نیازهای جامعه » متناسب باشند، و از سوی دیگر ، با «استعدادها و علاقه دانش آموز»؛ و نیر خدمات آموزشی ، می‌باید در هر زمان و هر مکان که دانش‌آموزطلب می‌کند ، در اختیار او قرار گیرد.
شاید برای نخستین بار است که با این صراحت بر ضرورت سازگار کردن نظام آموزشی با »نیازهای جامعه« تاکید می شود؛ و نیز خدمات آموزشی در ارتباط با «استعداد و علاقه شخصی دانش‌آموز» تعریف می‌گردد. هر دو مقوله در نظام آموزشی مرسوم ما مفاهیمی‌بیگانه اند . نظام آموزش سنتی ما، بنا بر تجربه ، نه به استعداد و علاقه شخصی دانش‏آموزان توجهی دارد، و نه به نیازهای واقعی جامعه . پس تحقق این دو اصل ، خود می‌تواند آغاز تحول بزرگی باشد. توصیه شده است که برای ارتقای کیفیت یادگیری – یاد دهی، مشارکت فعال معلمان در تصمیم‏گیریها و تهیه محتوای درسها جلب شود، و این خود مستلزم اصلاح شیوه های مدیریت است. همچنین توصیه شده است که به توانمند سازی معلمان در نقاط دور افتاده کشور ، برای ایجاد نو‏آوری و ابتکار ، توجه ویژه‏ای مبذول گردد.

● تقویت برابری در دستیابی به آموزش
یکی از خصوصیات فناوری اطلاعات این است که می‌تواند امکانات برابر را برای کسب اطلاعات – از جمله‏ در زمینة ‌آموزش – در اختیار همگان قرار دهد. مثلا دورترین روستاهای کشور می‌توانند با استفاده از فناوری اطلاعات واپس‏ماندگی تاریخی خود را جبران کنند. مسأله توسعه فناوری اطلاعات در روستاها هم اکنون در سطح کلان تصمیم گیریهای دولت مورد بحث قرار گرفته است. در سند راهبردی‌ «فاوا» پیشنهاد شده است که مدرسة روستایی نقش محوری داشته باشد، یعنی امکانات رایانه‏ای و پایگاه و شبکة اینترنتی مدرسة روستا ، به کمک دانش‌آموزان و معلمان مدرسه، چنان طراحی و برقرار بشود که بتواند به مثابة یک پایگاه اطلاعاتی در مورد جمعیت، بهداشت ، جغرافیا،آموزش ، اقتصاد ، معرفی مشاهیر فرهنگی و تاریخی ، اعلام تغییرات جوی ، معرفی مقوله های فرهنگی ، سنت و آداب بومی‌، زبان و گویش محلی به کار گرفته شود. همچنین پایگاه اینترنتی روستا می‌تواند دریچه ای باشد برای ارایة نیازها ، درخواستها و اعلامِ اولویتهای روستا.
در زمینة تقویت برابری در آموزش ، در سازمان نهضت سواد آموزی نیز، با استفاده از نرم افزارهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش – که بر فناوری اطلاعات مبتنی است – تجدید نظر می‌شود. هدف اصلی اجرای برنامه های «آموزش مستمّر و مادام العمر ، ارایة «آموزشهای ضمن خدمت » در زمینة فناوری اطلاعات و ارتباطات ، و نیز آموزشهای مناسب برای اوقات فراغت و دوران بازنشستگی و کهنسالی است . البته وزارتخانه‏های دیگر نیز در این زمینه ها باید همکاری کنند .
فناوری اطلاعات می‌تواند در رفع نیازهای آموزشی »گروههای خاص« ( مثل ناشنوایان و نابینایان و معلولان جسمی‌و ...) نیز بسیار موثر باشد ، و دسترسی برابر به امکانات آموزشی را برای این گروهها آسانتر سازد . به طور کلی هدف این است که به یاری فناوری اطلاعات، از محدودیتهای ناشی از جنسیت ، نژاد ، قومیت ، موقعیت اجتماعی – اقتصادی، و معلولیت‌های جسمی‌و ذهنی دانش‌آموزان در فرایند یاد دهی - یادگیری ، کاسته شود.
● بهبود نظام مدیریت
چهارمین هدف طرح " فاوا" بهبود نظام مدیریت و اطلاع رسانی و ارتقای سطح بهره‌وری و اثر بخشی منابع (مادی ، مالی و انسانی ) است . در این زمینه برخود کارسازی (Automation) امور اداری و اجرایی تأکید می‌شود که خوشبختانه دست کم از سیزده سال پیش در وزارت آموزش و پرورش آغاز شده و به مرحله نهایی رسیده است . هدف اصلی در بهبود نظام مدیریت "نظارت متمرکز و اجرای غیر متمرکز در آموزش و پرورش " است. این وزارتخانه می‌کوشد یک شبکه ارتباطی کم هزینه و با سرعت و کارایی زیاد ایجاد کند که به آسانی و با ایمنی در دسترس دانش‌آموزان، خانواده ها، همه علاقه‌مندان آموزش مستمر و مداوم ، معلمان ، مدیران ، و تمامی‌مدارس و ادارات آموزش و پرورش قرار گیرد.

مخاطبان : چه کسانی و چگونه از " فاوا" بهره می‌گیرند؟
توسعه فناوری اطلاعات در وزارت آموزش و پرورش بویژه از این جهت اهمیت استثنایی دارد که تعداد مخاطبان در این وزارتخانه بیشتر از همه نهادها و سازمانهای دیگر است . این مخاطبان عبارت اند از : دانش‌آموزان ، معلمان ، مدیران مدرسه ها و معاونان آنان و مشاوران ، و سایر کارکنان رسمی‌و پیمانی که در خدمت نظام آموزش و پرورش کشور هستند. بر اینها می‌باید واحدهای ستادی، سازمانهای استانها و ادارات آموزش و پرورش منطقه را نیز بیفزاییم ( هم اکنون 29 سازمان آموزش و پرورش و 700 منطقة آموزش و پرورش در سراسر کشور داریم . ) والدین دانش‌آموزان نیز جزو مخاطبان هستند ، و نیز داوطلبان آموزشهای عمومی‌بزرگسالان و آموزشهای مستمر.

فناوری اطلاعات و دانش‌آموزان
نخست به آمار دانش‌آموزان بپردازیم که پرجمعیت‌ترین گروه مخاطبان برنامه های فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش هستند. جدول 1 تعداد تقریبی دانش آموزان کشور تا سال 1390 را نشان می‌دهد.

این جدول نشان می‌دهد که تعداد کل دانش‌آموزان کشور در سال 1380 جمعاً 17607000 نفر بوده که در سال 1390 به 15008000 نفر خواهد رسید .


برنامه های فناوری اطلاعات در زمینه های زیر در خدمت دانش‌آموزان قرار می‌گیرد:
● یادگیری مهارتهای به کارگیری فناوری اطلاعات در زندگی تحصیلی، اجتماعی و شخصی؛
● بهره گیری از فناوری اطلاعات در کلاس درس؛
● بهره گیری از فناوری اطلاعات برای انجام تکالیف درسی در خانه؛
● استفاده از پست الکترونیکی (e-mail) برای ارتباط با معلم ، مدرسه ، همکلاسیها ، و ...
● کسب اطلاع از وضعیت تحصیلی خود و تقویم آموزشی مدرسه ، ثبت نام و انتخاب واحدهای درسی ، انجام کارهای اداری ، و ...
● بهره گیری از فناوری اطلاعات برای خود آموزی ، کسب اطلاعات و انجام پژوهش ، و ...؛
فناوری اطلاعات و معلمان ، کارکنان و ...
کارکنان رسمی‌و پیمانی آموزش و پرورش ( معلمان، مدیران، و ...) عوامل اصلی در طراحی و به کار گیری فناوری اطلاعات در فرایند یاد دهی – یاد گیری و امور جاری آموزشی و اداری به شمار می‌آیند . جدول 2 وضعیت کارکنان آموزش و پرورش ( بر حسب سمت ) در سال تحصیلی 1380 – 1381 را نشان می‌دهد.

این جدول نشان می‌دهد که تعداد کل کارکنان آموزش و پرورش ( در بخش آموزشی ) در سال 1381 جمعا 247/994 نفر بوده است. پیشبینی ها نشان می‌دهد که در سال 1390 تعداد کل کارکنان وزارت آموزش و پرورش در حد یک میلیون نفر خواهد بود ، شامل 600 هزار معلم ، 200 هزار نفر در سمتهای مدیریت مدرسه و مشابه آن ، و 200 هزار نفر در سمتهای مدیریتی ، کارشناسی ، کارمندی ، و ....
برنامه های فناوری اطلاعات در زمینه های زیر در خدمت این گروه قرار می‌گیرد :
● فراگیری مهارتهای به کار گیری اطلاعات در تدریس ، زندگی حرفه ای ، اجتماعی و خصوصی ، در سه سطح مقدماتی ، میانی و عالی ؛
● استفاده از امکانات فناوری اطلاعات در ارایه درسها ، ارتباط با دانش‌آموزان و اولیای آنان به منظور بررسی وظایف و تکالیف محوّل شده ؛
● ارتباط با تشکیلات و سازمان آموزش و پرورش برای تبادل اطلاعات در زمینه های برنامه‌درسی، امور اداری و آموزشی، دریافت خدمات اداری، رفاهی، بازرگانی، و ....
● بهره گیری از فناوری اطلاعات برای خود آموزی، کسب اطلاعات و انجام پژوهش و ...؛
نقل از مرکز پژوهشهای ارتباطات یکشنبه ۱۰ اسفند ۱۳۸۲

فرج الله صبا
توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی‌ایران
ادامه دارد .........

معرفی کتابهای مدیریتی

مدت ها است این پرسش را از خود مى کنیم که آیا مدرسه هاى ما توانایى آموزش نسل جدید به عنوان صاحبان فرداى جامعه و پرورش همه جانبه آنها به عنوان انسان هاى بالغ آینده را دارند؟ ایجاد چنین مدرسه هایى برعهده کیست و اصلاً تصمیم گیرى در مورد آن با کیست؟ در ایران ظاهراً همیشه مسئولان به جاى همه تصمیم مى گیرند و کارى را که درست مى دانند انجام مى دهند. در این تصمیم گیرى چقدر به تجربه عینى خود دانش آموزان توجه مى شود؟ مگرنه این است که مدرسه باید جایى باشد که دانش آموز از آن رضایت داشته باشد. چه کسى بهتر از خود او مى تواند نواقص، محاسن و کاستى ها را تشخیص دهد؟کتاب «مدارس فردا» پژوهشى است که تلاش دارد ویژگى هاى مدرسه اى آرمانى براى آینده را بیابد. عده اى از دانش آموزان انگلیسى انتخاب شده اند و از آنها درباره مسائل مختلف آموزش و مدرسه پرسش شده است، مسائلى چون مواد درسى، زمینه هاى چندفرهنگى، قلدرى در مدرسه، لباس یک شکل، مدرسه خصوصى، تحصیلات تکمیلى و... در کنار آنها با کارشناسان و متولیان امر، از جمله وزیر آموزش و پرورش و عضو پارلمان انگلستان گفت وگو شده و نظر ایشان در مورد این مسائل بررسى شده است. در بخش دیگر کتاب همین پرسش ها با عده اى از دانش آموزان دانمارکى، به عنوان کشورى که از سطح بالاترى از آموزش برخوردار است، درمیان گذاشته شده و خواننده مى تواند پاسخ هاى این دو گروه را با هم مقایسه و نتیجه گیرى کند؛ گرچه خود کتاب هم بخشى به عنوان نتیجه گیرى دارد. با وزیر آموزش و پرورش دانمارک هم گفت وگو شده است.«مدارس فردا» براى هرکس که دستى در آموزش و پرورش دارد مهم است تا بداند ما کجاییم و فاصله مان با نظام هاى آموزشى پیشرفته چقدر است؛ و نیز از آنجا که بیشتر مسائل آموزشى همه جا مثل هم است، این کتاب تجربیاتى گران بها براى مواجهه با این مسائل در اختیارمان مى گذارد. هر مدیر مدرسه اى ناگزیر با این مسائل دست به گریبان است و «مدارس فردا» حداقل او را در درک پیچیدگى هاى این مسائل یارى مى رساند. کتاب فوق را دفتر پژوهش هاى فرهنگى منتشر کرده و با قیمت ۲۸۰۰ تومان روانه بازار شده است.
نقل از http://www.sharghnewspaper.com/